Paznokcie, podobnie jak włosy i gruczoły należą do grupy tzw. przydatków skóry. Powstają z nabłonka tworzącego naskórek, a ich twardość wynika z obecności keratyny. Ich budowa jest dużo bardziej złożona i skomplikowana niż mogłoby się wydawać. Wszystko za sprawą wielu warstw jakie wchodzą w skład ludzkiego paznokcia oraz pełnionych przez niego funkcji. Jak zatem zbudowany jest paznokieć oraz jaką rolę pełni w naszym organizmie?
Jak zbudowany jest paznokieć?
Podstawowym materiałem budującym paznokcie jest kreatyna, której udział w ich składzie to 95%. Pozostałą część stanowią lipidy, wapń oraz woda. Jest to bardzo unaczyniona i unerwiona część naszego ciała, przez co charakteryzuje się dużą wrażliwością na wysokie i niskie temperatury czy ból. U przeciętnej osoby tempo wzrostu paznokcia u dłoni to około 3 mm miesięcznie, a w przypadku stóp szybkość wzrostu jest niemal dwa razy mniejsza. Oczywiście zależy to także od nawyków żywieniowych, indywidualnych uwarunkowań każdego organizmu czy chorób i dolegliwości. Budowa paznokcia jest bardzo złożona. Składa się on z 7 warstw, a każda z nich pełni określone funkcje.
Płytka paznokcia
Najbardziej zewnętrzną częścią jest płytka paznokcia, czyli twarda powłoka zbudowana z kreatyny. Jest to największy element paznokcia składający się z trzech warstw: grzbietowej, pośredniej oraz wewnętrznej. Pierwsze dwie zbudowane są ze zrogowaciałych komórek, z tym że w warstwie grzbietowej są one ułożone blisko siebie, z kolei w warstwie pośredniej są dużo luźniejsze. Warstwa wewnętrzna składa się z nabłonka.
Łożysko i macierz paznokcia
Zadaniem pierwszego elementu jest połączenie naskórka z płytką paznokciową. Ponadto łożysko odpowiedzialne jest za przenoszenie substancji odżywczych, które umożliwiają wzrost oraz właściwe funkcjonowanie paznokci. Na samym końcu łożyska znajduje się macierz, zwana też korzeniem. Jest to miejsce w które wrasta paznokieć i to właśnie oda odpowiedzialna jest za produkcję nowych komórek.
Obłączek paznokcia
Jest to widoczna gołym okiem część paznokcia, która przypomina mlecznobiały półokrąg, a jego zadaniem jest połączenie płytki z macierzą. Większość osób nie posiada obłączka na małym palcu, z kolei na kciuku jest on najbardziej widoczny. Brak tego elementu na innych palcach niż mały może być oznaką stanu chorobowego.
Wolny brzeg i wał paznokcia oraz obrąbek naskórkowy
Wolny brzeg paznokcia to jego najbardziej odstająca część znajdująca się naprzeciwko obłączka. Jest to ten element, który nie przylega do naskórka. Wał paznokcia to warstwa skóry, której zadaniem jest utrzymanie go w określonej pozycji Wyróżnia się dwa wały boczne oraz jeden górny. Z kolei obrąbek naskórkowy to tzw. skórki odchodzące z wałów paznokciowych Ich zadaniem jest ochrona przed drobnoustrojami.
Jakie funkcje pełnią paznokcie?
Paznokcie są nie tylko estetycznym elementem naszego ciała, ale przede wszystkim pełnią istotne funkcje zapewniające prawidłowe działanie organizmu. Ich podstawowym zadaniem jest ochrona wrażliwych zakończeń nerwowych znajdujących się na końcach palców, zarówno u dłoni jak i u stóp. Są one bardzo delikatne i wyczulone na działanie czynników zewnętrznych, dlatego tak istotne jest utrzymywanie ich w odpowiedniej kondycji. W momencie kiedy warstwa płytki paznokciowej zostanie uszkodzona, skóra na opuszkach palców w naturalny sposób zaczyna się bronić. Produkcja naskórka w tym miejscu nasila się i jego warstwa jest dużo grubsza niż zazwyczaj. Prowadzi to do mniejszej wrażliwości na dotyk oraz zmniejszenia precyzyjności ruchów.
Ponadto paznokcie pełnią funkcję diagnostyczną. Dzięki obserwacji zmian zachodzących na płytce paznokcia możliwe jest zdiagnozowanie wielu chorób i dolegliwości. Poprzez analizę takich właściwości jak kolor paznokcia, jego kształt czy faktura można zdiagnozować nadmiar lub niedobór mikro i makroskładników oraz witamin, a także niektóre choroby metaboliczne, sercowe czy skórne. Dlatego każą zmianę w obrębie paznokci należy konsultować z lekarzem specjalistą, dermatologiem lub podologiem.
Paznokcie w dużym stopniu poprawiają zdolności manipulacyjne naszych dłoni. Dzięki nim możliwe jest także wykonywanie takich czynności precyzyjnych jak np. chwytanie drobnych elementów, ale także otwieranie puszki z napojem czy zapinanie suwaka. Dodatkowo paznokcie zwiększają wrażliwość dotykową naszych palców, dzięki czemu opuszki palców są tak doskonałym narządem dotyku.